از آرمان فردوسی تا قهرمان شاهنامه
تاریخ انتشار: ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۷۵۴۶۴۰
ایسنا/خراسان رضوی یک استاد ادبیات دانشگاه فردوسی مشهد گفت: آرمان فردوسی این است که زندگی انسانها فارغ از هر دین و آیینی به غایت اخلاقی و انسانی شود. قهرمانان شاهنامه نیز قهرمان زور و بازو نیستند و اخلاق و اندیشه را رواج داده و یاور تهیدستانند.
علیرضا قیامتی در گفتوگو با ایسنا به مناسبت روز بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی و پاسداشت زبان فارسی اظهار کرد: درست است که شاهنامه یک اثر حماسی است که ملیت، هویت و زبان ما را پاسبانی کرده و نگاه داشته است، اما پیش از آنکه حماسه ملی باشد یک حماسه بشری است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
وی افزود: ایلیاد و ادیسه، مهاباراتا، لیانشامپو و... اینها همه حماسههای برتر جهان هستند، سراسر اینها را بگردید به اندازهای که شاهنامه ازخرد، نیکی، داد و دادگری سخن گفته حرفی زده نشده است. شاهنامه یک حماسه جهانی است و بسیاری از خاورشناسان بزرگ دنیا به این اعتراف میکنند و اگر از محققان غربی نظرسنجی کنیم، درصد بسیار بزرگی از آنها شاهنامه را برترین حماسه جهان میدانند و دلیل آن نیز ویژگیهای این اثر ادبی است.
شاهنامه بزرگترین کتابی است که مکارم اخلاقی را به تصویر کشیده است
قیامتی مدعی شد: شاهنامه بزرگترین کتابی است که مکارم اخلاقی را به تصویر کشیده است. گنجینه بزرگ خرد است. دانشنامه حکمت است و به عقیده من کتاب بهزیستن است. شاهنامه بهتر از هر کتاب ادبی انسان را برای رسیدن به کمال مطلوب و ارزشهای اخلاقی و انسانی راهنمایی و در واقع تلاش میکند سرشت نیک انسانها را پاسبانی کند.
این استاد ادبیات دانشگاه فردوسی بیان کرد: به جرات میتوان گفت که هیچ نکته، ویژگی و برجستگی اخلاقی نیست که در شاهنامه ستوده و هیچ منش، خو و خصلت بدی نیست که در شاهنامه نکوهیده نشده باشد. برای مثال فردوسی بارها خشم را به نوعی مورد نکوهش قرار داده و ارزشهای اخلاقی مانند راستی، مردمداری رادمنشی را ستوده است.
شاهنامه جامعترین حماسه تاریخی است
وی با اشاره به این که فردوسی ۱۰۰۰ سال پیش شاهنامه را سروده است، ادامه داد: شاهنامه زندهترین و پویاترین حماسه دنیاست، تمام باشندگان زبان فارسی امروز میتوانند با شاهنامه ارتباط بگیرند و آن را بخوانند و درک کنند، درحالی که مردم یونان اگر قرار باشد ایلیاد و ادیسه را بخوانند باید به زبان یونانی امروز یا فرانسوی این متن را ترجمه کنند.
وی تصریح کرد: همچنین شاهنامه جامعترین حماسه تاریخی است به این معنی که از نظر تاریخی نیز متفاوت است. به عنوان مثال تمام وقایع ایلیاد و ادیسه در ۱۰ سال اتفاق میافتد، اما تاریخ شاهنامه از سپیدهدم آفرینش است؛ از زمانی که خداوند عناصر چهارگانه آب، آتش، هوا و خاک را آفرید تا تکامل تمدن بشر. حتی خدایی که در شاهنامه ترسیم میشود خدایی است که هر یگانهپرستی با هر دین و آیینی به او ایمان دارد.
قیامتی افزود: جغرافیای شاهنامه بزرگترین جغرافیای جهان است و از چین وهند و خوارزم شروع میشود و آسیای مرکزی که ایران کهن بوده است و آذربایجان، کردستان، ترکیه، شام و شمال آفریقا تا اروپا روسیه و... را در بر میگیرد. این درحالی است که شما در ایلیاد و ادیسه فقط جغرافیای یونان و در حماسههای دیگر نیز به همین ترتیب فقط جغرافیای خود آن کشور را میبینید.
فردوسی پرچمدار پاسبانی و تثبیت زبان فارسی است
وی با توضیح این موضوع که تمام شاهنامه جنگ نیست، گفت: این اثر ادبی به زیبایی فرهنگ، هنر، باورها و زبان وهویت ما را پاسبانی کرده است. از میان شاعران و دانشمندان ایرانی فردوسی پرچمدار پاسبانی و تثبیت زبان فارسی است. همچنین هیچ فردی به اندازه فردوسی پاسدار آیینهایی چون جشنهای ایرانی مانند نوروز، جشن سده، مهرگان و... نیست.
قیامتی با تاکید براین که در شاهنامه داستان حماسه در خدمت اخلاق و حکمت است، اضافه کرد: داستانها و حماسههای پهلوانی برای اخلاق، انسانیت و مهرورزی آمدهاند. آرمان فردوسی این است که زندگی انسانها فارغ از هر دین و آیینی به غایت اخلاقی و انسانی شود. اخلاقگرایی شاهنامه آنچنان است که گویی فردوسی یک داستان را در ۱۵۰۰ بیت گفته است تا در پایان بگوید « بیا تا جهان را به بد نسپریم/ به کوشش همه دست نیکی بریم/ نباشد همی نیک و بد پایدار/ همان به که نیکی بود یادگار».
این استاد ادبیات دانشگاه فردوسی تشریح کرد: در شاهنامه تمام آیینها را میتوان دید آیین مهر، زرتشت، مسیحیت، یهود، مانی، مزدک حتی هندو در شاهنامه آمده است، اما مهم اخلاقگرایی و انسانگرایی است. برای فردوسی پس از ایران، اخلاق بالاترین جایگاه را دارد و به سمتی میرود که جامعه را مانند یک جامعهشناس ماهر به سمت نظام انسانیت هدایت کند.
شاهنامه کتاب آینده است
قیامتی با توضیح این که پهلوان در شاهنامه پاسدار نیکی، برقرارکننده دادگری و همچنین پاسدار وطن است، گفت: اگر پهلوانی در شاهنامه ساخته میشود آن فرد پاسدار نیکی و اخلاق و بعد پاسدار ایران است. قهرمانیها در شاهنامه قهرمان زور و بازو نیست قهرمان اخلاق و اندیشه و یار تهیدستان است. جالب است که رستم در حالت نییش میگوید «همی خواهم از کردگار جهان / که نیرو دهد آشکار و نهان/ که با زیردستان مدارا کنیم/ زخاک سیه مشک سارا کنیم».
وی با بیان اینکه شاهنامه ما را در گذشته محدود نمیکند، خاطرنشان کرد: شاهنامه پلی میگذارد برای آینده، شاهنامه کتاب آینده است، ما را با ریشه نیاکانمان آشنا میکند و پیوندها و ریشههای ملیمان را به نسل آینده آموزش میدهد و همچنین ما را با بایستهها پیوند میدهد و دورمان دیوار نمیکشد و نمیگوید ما ایرانی هستیم ملیتمان این است و ... اتفاقا حرف و دغدغه فردوسی این است که مبادا از هم جدا شوید و باید همواره در کنار هم باشید و میگوید «مباشید یک تن ز دیگر جدا/ جدایی مبادا میان شما».
این استاد ادبیات دانشگاه فردوسی ابراز کرد: شاهنامه رزم، بزم، پند، اخلاق، دانش، خرد و فرهنگ است. هم داستان عاشقانه زال و رودابه را دارد و هم شادی، سوگواری، آشتی، نبرد، نیایش و سوگند؛ تمام این موارد را در شاهنامه میتوان دید. این اثر ادبی مهربانی را به تمام ملل جهان توصیه میکند، به همین دلیل در روزگار کنونی ما بیش از هرچیزی به شاهنامه نیازمندیم «شما مهربانی بافزون کنید/ ز دل کینه و آز بیرون کنید».
انتهای پیام
منبع: ایسنا
کلیدواژه: استانی فرهنگی و هنری روز بزرگداشت فردوسی شاهنامه اثر ادبي حکیم ابوالقاسم فردوسی دانشگاه فردوسی مشهد شاهنامه خوانی اخلاق مداری حماسه حماسه سرایی در ایران زبان فارسی روز پاسداشت زبان فارسی فرهنگ پهلوانی استانی اجتماعی استانی اقتصادی استانی شهرستانها استانی فرهنگی و هنری استانی ورزشی منطقه اردبیل زنجان استانی سیاسی استانی اجتماعی استانی اقتصادی استانی شهرستانها استانی فرهنگی و هنری استاد ادبیات دانشگاه فردوسی زبان فارسی ترین حماسه
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۷۵۴۶۴۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
علمالهدی: حجاب متعلق به فرهنگ ایران است؛ در شاهنامه، فردوسی از قول منیژه نقل میکند «منیژه منم، دخت افراسیاب، برهنه ندیده تنم آفتاب»
به گزارش جماران؛ سید احمد علمالهدی در خطبه سیاسی نماز جمعه این هفته که با حضور پرشور زائران و مجاوران در حرم مطهر رضوی برگزار شد، با اشاره به فرارسیدن سالروز شهادت امام صادق (ع) اظهار کرد: مسئله مظلومیت، قصه تکراری در سیره همه اولیای الهی است و شاید یکی از ابعادی که وجود اقدس امیرالمومنان (ع) را اول مظلومان عالم میدانند، به این خاطر است که خود مظلوم بود و همه مظلومان عالم نیز از نسل او بودند.
وی افزود: شما ببینید یک شخصیت عالم و فرزانهای را با لباس عبادت از خانه بیرون بکشند، دستهایش را در حدود سن ۶۵ سالگی ببندند و بیحیایی سوار بر اسب او را به دنبال بکشد. این مظلومیت برای کدام رهبر و قوم تکرار شده است؟ در همین حد که حتی یهود جسور و عنود نیز با اینکه قاتل پیامبران بودند، اما دست به چنین هتک حرمتهایی نمیزدند. به همین هم اکتفا نکردند و در نهایت با سم وجود اقدسش را مسموم کردند و به شهادت رساندند.
نماینده، ولی فقیه در استان خراسان رضوی خاطرنشان کرد: امام صادق (ع) یک وجه تقارن و تشابه نزدیکی هم با وجود اقدس، ولی نعمت ما علیابن موسیالرضا (ع) داشتند. یکی اینکه امام صادق (ع) نخستین نفری بود که ولادت امام رضا (ع) را بشارت داد و دوم آن که شهادت امام صادق (ع) از نظر زمانی مقارن با ولادت امام رضا (ع) بود که انگار سرچشمه علم و فضائل امام صادق (ع) وقتی از دنیا رفت، در وجود، ولی معصوم دیگری همچون امام رضا (ع) دوباره متولد شد تا همگان از آن محظوظ و بهرهمند شوند.
اجتماع صادقیون مصداق یک سنت حسنه استوی با دعوت رسمی از زائران و مجاوران بارگاه منور رضوی برای حضور در اجتماع بزرگ صادقیون ادامه داد: همچون سالهای قبل، فردا نیز به مناسبت فرارسیدن سالروز شهادت رئیس مذهب جعفری، زائران و مجاوران امام هشتم (ع) از میدان شهدا به سمت حرم مطهر رضوی راهپیمایی میکنند. اجتماع عظیم صادقیون از آن سنتهای حسنه و نیکی است که همه میتوانند به نیت عرض تسلیت و ابراز ارادت به محضر امام رضا (ع) در آن شرکت کنند.
علمالهدی گفت: از برگزارکنندگان اجتماع عظیمی که روز چهارشنبه در حمایت از طرح نور برگزار شد تا مردم، شور و ارادت خود را نسبت به فرمانده محترم و شجاع نیروی انتظامی و مجریان طرح نور نشان بدهند، تقدیر و تشکر میکنم. وقتی نیروهای نخبه نظام به دنبال اجرای شرع و قانون بیفتند، باید حمایت مردم نیز پشتیبان آنها باشد. این اجتماع موردتأیید بنده است و از همه شما برادران و خواهران گرامی برای شرکت در آن تشکر میکنم.
کارگر، عنصر سازنده در جامعهعضو مجلس خبرگان رهبری با اشاره به فرارسیدن هفته معلم و هفته کارگر به عنوان دو مناسبت جاری تصریح کرد: این روزها در هفته کار و کارگر هستیم. کارگر، عنصر سازنده در جامعه است و توسعه اقتصادی، رشد اقتصادی و جهش تولید به مدد بازوان توانمند او تأمین میشود که از این حیث، تأمین معیشت کارگر بر همه مسئولان ضرورت دارد. علاوه بر این، هفته معلم نیز در این روزها در جریان است که با اشاره به آن، نکاتی را عرض میکنم.
وی با اشاره به آیه ۲ سوره مبارکه جمعه تأکید کرد: قول مشهور این است که امام (ره) فرمود معلمی شغل انبیاست، اما اشاره امام راحل به هر معلمی نیست، زیرا خداوند عالم در قرآن کریم سه شغل برای پیامبران الهی عنوان کرده است؛ آن جا که میفرماید «هُوَ الَّذِی بَعَثَ فِی الْأُمِّیِّینَ رَسُولًا مِنْهُمْ یَتْلُو عَلَیْهِمْ آیَاتِهِ وَیُزَکِّیهِمْ وَیُعَلِّمُهُمُ الْکِتَابَ وَالْحِکْمَةَ» و تصریح میکند که پیامبران، آیات الهی را برای مردم میخواندند، آنها را تزکیه میدادند و کتاب و حکمت به ایشان میآموختند. این سه عنوان، سه شرطی است که اگر معلم به آن پایبند بود، آن زمان است که میتوان گفت آن معلم رهرو طریق انبیاست.
تولید هویت، تکلیف اصلی معلمانعلمالهدی با بیان اینکه تولید هویت برای مردم، بزرگترین رسالت انبیای الهی بود، گفت: همه انسانهایی که در دوران حیات بابرکت رسول اکرم (ص) در قبایل، عشایر و دستههای مختلف که گرفتار امیال نفسانی بودند، بر هم شمشیر میکشیدند و قتل و غارت را در روابط خود حاکم میکردند، به دست پیامبر اسلام (ص) هویت یافتند، تبدیل به «امت» شدند و جامعهسازی کردند. بر همین اساس هم بود که رهبر معظم انقلاب در دیدار اخیر با معلمان تأکید کردند که پرورش هویت دانشآموزان در کنار علمآموزی بر معلمان ضرورت دارد.
وی بیان کرد: معلم مکلف است پیش از آموزش، به دانشآموز هویت ملی و دینی ببخشد، زیرا از اساس، هویت دینی محور هویت ملی است. عزیزان من، مسئله حجاب نیز یکی از همین هویتهای دینی و ملی است. اصلاً حجاب متعلق به فرهنگ ایران است. حتی آن زمان که هنوز اسلام وارد ایران نشده بود، حجاب فرهنگ ایرانیان بود؛ بهخصوص در تاریخ ایران باستان و انعکاس این فرهنگ را میتوان در شاهنامه حکیم ابوالقاسم فردوسی دید؛ آن زمان که از قول منیژه به عنوان نماد یک زن فرهیخته و ایرانی نقل میکند «منیژه منم، دخت افراسیاب، برهنه ندیده تنم آفتاب».
تزکیه، مقدم بر تعلیم استعضو مجلس خبرگان رهبری با تأکید بر اینکه آموزش و پرورش مکلف است فرهنگ ملی و دینی را به دانشآموز تعلیم دهد، اظهار کرد: اگر این فرهنگ به درستی منتقل شد، آن زمان است نسل آیندهساز دیگر خودباختگی هویتی نخواهد داشت و غربگرا و غربزده نخواهد بود. برادران عزیز، خواهران گرامی، آنچه امروز در دانشگاههای آمریکا درحال وقوع است، اینکه استاد دانشگاه را روی زمین میکشند و دانشجو را به شدیدترین شکل ممکن سرکوب میکنند، همه اینها تابلوی لیبرال دموکراسی و تمدن غربی است که امروزه در ایالات متحده آمریکا به چشم میآید. حقیقت اینها همین است، واقعیت اینها همین است. دانش آموز اگر هویت پیدا کند، به اینها وابسته نمیشود.
وی افزود: پس از هویتبخشی، خداوند عالم تزکیه را مقدم بر تعلیم دانسته است. به همین دلیل، ما نیز تأکید داریم که باید پرورش مقدم بر آموزش باشد. البته در مقوله پرورش نمیتوان فقط به دبیران پرورشی اکتفا کرد، زیرا اصل تربیت از همان معلمی آغاز میشود که درحال تعلیم است. آن عظمتی که معلم به خاطر علمش در چشم دانشآموز دارد، بهترین ابراز تربیت است اگر معلم دغدغهمند باشد. اگر معلم این سه خاصیت را داشت یعنی به دانشآموز هویت داد، او را تربیت کرد و تعلیم را به حد کمال به اجرا درآورد، آن زمان است که رهرو طریقت انبیاست.